Beden Farkındalığı Nedir?
Beden farkındalığı, bilincin özel bir şekli olarak değerlendirilmektedir. Sinir bilimine göre, beden farkındalığı beynin, bedenin diğer bölümlerinden ve dışarıdan aldığı mesajların farkına varmasıdır. Bireyin aldığı bu mesajlar, sadece kendi bedeninin ve hareketlerinin değil, çevredeki diğer nesnelerin özellikleri ve bulunduğu konumu gibi bilgileri de barındırır. Bu bilgiler zamanla vücudun deneyimleri haline dönüşür. Böylece, bireylerin kendi bedenini ve çevresini anlamasını, yorumlamasını ve sosyal iletişimler kurmasını etkiler. Yani, beden farkındalığı kişinin, kendi bedeni ve çevresindeki diğer nesnelerin hakkında bilgi sahibi olmasıdır.1
Beden farkındalığı neden önemli?
Beden farkındalığı, günlük yaşam aktivitelerini gerçekleştirmek için diğer duyularımızla birlikte hareketlerimizi etkili bir şekilde planlamaya ve koordine etmeye yardımcı olur. Beden farkındalığının azalması, kötü koordinasyona neden olabilir, aktiviteleri tamamlamak için çok fazla veya çok az güç kullanılabilir.2
Bununla birlikte, mevcut fiziksel ve duygusal durumlarımızı ve stres seviyemizi anlamak istiyorsak, beden farkındalığı çok önemlidir. Meşgul olduğumuzda, düşüncelere kapılırız ve bu düşünceler sırasında kafamızın içinde ne olup bittiğine çok az dikkat ederiz. Yine de bedenlerimiz bize dikkat etmemiz gereken birçok sinyal verir. İlk olarak, açlık, ağrı, yorgunluk ve tuvalete gitme ihtiyacı gibi basit fizyolojik sinyaller ortaya çıkar. Bunları görmezden gelirsek, direncimizi ve stresle başa çıkma yeteneğimizi azaltırız. İkincisi, bize nasıl hissettiğimize dair temel göstergeleri veren bedenlerimizdeki duyumlar oluşur. Kızıyorsak, bunu bize bildiren göğüs veya boğaz sıkışması gibi fiziksel belirtiler olacaktır. Onları görmezden gelirsek duygu, kelimenin tam anlamıyla patlayarak ya da kendimizi duygusal açıdan kapatarak ortaya çıkar. Her ikisi de etkililiğimizi engelleyebileceği ve başkalarının rollerini yerine getirme yeteneğini azaltabileceği için potansiyel olarak çok yıkıcıdır.3
Eğer kişiler bedenlerini tanımlayabiliyorsa, vücutlarının duygusal, fizyolojik ve fiziksel uyarımlarını iyi algılayabiliyorsa yani benden farkındalığı yüksekse, depresif semptomlar daha az görülür ve ağrı belirtileri azalır. Buna bağlı olarak bu kişiler daha kaliteli bir hayat sürerler.4
Beden Farkındalığını geliştirmek için neler yapılabilir?
Beden farkındalığını geliştirmek için birçok farklı yol bulunur. Bunlardan bazıları;
- Düzenli egzersiz
Düzenli yapılan egzersizler kişilerin psikolojileri üzerinde olumlu etkiler bırakır. Egzersiz, öz yeterliliği, benlik saygısını ve beden farkındalığını artırmak için tercih edilen bir yöntemdir.5
- Meditasyon veya yoga
Meditasyon ya da yogada geliştirilen vücut farkındalığı, ağrı yönetimini ve duygu düzenlemeyi iyileştirebilir.6
- Beslenme
Yeme alışkanlıkları beden farkındalığı üzerinde etkilidir. Örneğin, meyve ve sebze alımı, bununla birlikte ne yediğinin farkına vararak, dikkatli bir şekilde yemek yeme beden farkındalığını geliştirmeye yardımcı olur.7
- Farkındalık egzersizleri
Gün içerisinde yapabilecek küçük farkındalık egzersizleriyle beden-zihin ilişkisi güçlendirilebilir. Bunun için 3 adımdan oluşan küçük bir egzersizi deneyebilirsiniz;
1.Adım, ilk önce dikkatinizi dış dünyaya odaklayın.
2.Adım, etrafınızda olan her şeyin farkına vardıktan sonra dikkatinizi bedeninize ve fiziksel hislerinize, iç dünyanıza kaydırın.
3.Adım, iç ve dış farkındalığın arasında gidip gelin (Örneğin; “Sandalyenin kalçamı ittiğinin, lambadan çıkan sarı ışık dairesinin, sırtımın kamburlaşmasının farkındayım”).
Gün boyu boş zamanlarınızda yapacağınız bu egzersiz, iç ve dış dünyanızdaki gerçek farklılıkları ayırmanıza ve değerlendirmenize yardımcı olabilir.8
Referanslar:
- Inal, HS (2017). Vücut Farkındalığı. (İçinde) Spor ve Egzersizde Vucut Biyomekaniği. Bl.16;ss.239-244.3. Baskı. Hipokrad Kitapevi, Ankara.
- Children’s Community Occupational Therapy. https://www.oxfordshire.gov.uk/sites/default/files/file/information-childcare-providers-sentoolkit/activitestohelptodevelopbodyawareness.pdf (Son erişim tarihi: 02.07.2021)
- https://www.medicalcenter.virginia.edu/wwp/positive-practices-to-enhance-resilience-and-improve-interpersonal-communication-individual-techniques-1/awareness/body-awareness/ (Son erişim tarihi: 02.07.2021)
- Erden A, et al. J Kartal TR 2013;24(3):145-150.
- Tikac G, et al. J Sports Med Phys Fitness. 2021;10.23736/S0022-4707.21.12143-7.
- Daubenmier, J, et al. BMC Complement Altern Med 12, O54 (2012).
- Martin R, et al. J Sport Exerc Psychol. 2013;35(6):655-60.
- Korucu T, et al. İKÇÜSBFD.2020; 5(2): 197-202.